Dikkat Nedir? Çeşitleri Nedir? Nasıl Geliştirilir?
Günlük yaşamda dikkat hayati öneme sahip olan zihinsel bir süreç olarak tanımlanabilir. Dikkatin hem kapasitesi hem de süresi oldukça sınırlıdır. Ancak yaşamı daha anlamlı ve kontrol edilebilir kılmak, başarılı olmak, yaşamda hedefe doğru ilerlemek için sahip olunan dikkat kaynaklarının doğru şekilde kullanılması gerekir. Bu yazıda dikkatin ne olduğunu, çeşitlerini öğrenirken aynı zamanda dikkat dağınıklığıyla nasıl mücadele edileceğine dair değerli öneriler de bulabilirsiniz.
Dikkat Nedir?
“Dikkat nedir?” sorusunun yanıtı en basit haliyle zihnin bir konu üzerine yoğunlaşma ve/veya odaklanma becerisi olarak ifade edilebilir. Kişiler sahip oldukları dikkat sayesinde uyarıcı ya da zihni dağıtıcı etkisi olan unsurları uzak tutma konusunda başarılı olurlar. Dikkat öğrenmenin, düşünmenin, pratik yapmanın vazgeçilmezi, olarak kabul edilir.
Dikkat Çeşitleri Nelerdir?
Dikkat günlük aktivitelerin tamamında kullanılan oldukça karmaşık bir süreçtir. Yapılan araştırmalar dikkatin tek bir süreçten ibaret olmadığını birden fazla alt süreçten oluştuğunu göstermiştir. Dikkatin alt süreçleri ele alındığında en yaygın kabul edilen model Sohlberg ve Mateer’in deneysel nöropsikolojik klinik vakalarına dayanan hiyerarşik modelidir. Dikkat türleri hakkında bilgi sahibi olmak ve yaşamda ihtiyaç duyulan dikkat türleri arasından seçim yapmak başarıya giden yolda önemlidir.
Pasif Dikkat: Sürekli tekrarlanan, aniden ortaya çıkan ya da hareket eden bir uyarıcının yani doğrudan bir dış etkenin neden olduğu dikkattir. Kişi bu durumda istemsiz olarak dikkat etmeye başlar.
Aktif Dikkat: Kişinin fiziksel ya da psikolojik çabasıyla ortaya çıkardığı dikkat türüdür. Ders çalışmak, film izlemek ya da kalabalıklarda birisini aramak için aktif dikkat kullanılır.
Seçici Dikkat: Birçok uyarıcı ve bilgi arasında bir bilgiye özellikle odaklanılması seçici dikkat olarak tanımlanır. Seçici dikkat nedir? sorusu bir kafede gazete okurken yan masadaki insanların konuştuklarını fark etmeme hali olarak yanıtlanabilir. Bu örnek seçici dikkat için oldukça açıklayıcıdır.
Bölünmüş Dikkat: Aynı anda birden çok görevi yerine getirebilme yeteneği olarak tanımlanır. Bölünmüş dikkat nedir, nasıl tanımlanır sorusu sıkça sorulur. Bölünmüş dikkat, dikkati ikiye ya da üçe bölerek her iki göreve de dikkati verebilmek şeklinde de ifade edilebilir.
Sürdürülen Dikkat: Sürdürülen dikkat özellikle projelerde, araştırmalarda eksikliği çok hissedilen bir dikkat türüdür. “Sürdürülen dikkat nedir?” sorusunun yanıtı belirli bir işi, ödevi ya da projeyi tamamlamak için gereken uzun süreli dikkat olarak tanımlanabilir. Sürdürülebilir dikkat kişilerin üretkenliğini artırabilir.
Dikkat Dağınıklığına Ne İyi Gelir?
Dikkat dağınıklığı kişilerin yaşam kalitesini düşüren, zaman yönetimi yapmasına engel olan, verimliliğini azaltan ve çalışma süresinin artmasına neden olan bir durumdur. Bir kişinin zihinsel odaklanma ve dikkatini devam ettirme yeteneğinin zayıf olması hali dikkat dağınıklığı olarak tanımlanır. Dikkat dağınıklığı stres, uyku düzensizliği, duygu durum değişiklikleri, yoğun yaşam temposu, çevresel uyaranların çokluğu ve bazı sağlık sorunları sebebiyle meydana gelebilir.
Dikkat dağınıklığı belirtileri:
- Bir işe başlamakta, işi devam ettirmekte ve tamamlamakta zorlanmak.
- Dikkat dağıtan düşüncelere dalıp gitmek.
- Yapılması gerekenleri unutmak ya da ertelemek.
- Bir iş yaparken durup başka bir işle geçmek.
Dikkat dağınıklığı için ne yapılması? gerekir sorusunun yanıtı kapsamlı olarak ele alınmalıdır. Tek bir değişiklik dikkat dağınıklığının ortadan kalması için yeterli değildir.
Zaman yönetimi için çalışmalar yapmak dikkat dağınıklığının azaltılması için atılabilecek adımlardan birisidir. Zaman yönetimi yapmak, yapılacaklar listesi hazırlamak, günü planlamak oldukça kişiseldir ve bu alanda tercih edilebilecek çok farklı yöntem vardır.
Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırmak. Telefona gelen bildirimler, oyunlar, sosyal medya… Gün içerisinde pek çok dikkat dağıtıcıya maruz kalınır. Bunları kontrol altında almak “dikkat dağınıklığı için ne yapılmalı?” sorusunun yanıtlarından birisidir.
Dikkat egzersizleri yapmak dikkati dağınıklığını azaltmak için önemlidir. Bilinçli farkındalık meditasyonu, nefes egzersizleri hem zihnin sakinleşmesini sağlar hem de dikkat dağınıklığını önlemeye yardımcı olur.
Sağlıklı yaşam her konuda olduğu gibi dikkat dağınıklığı noktasında da oldukça önemlidir. Yeterli uyumak, sağlıklı beslenmek, egzersiz yapmak zihinsel netliği artırmak için yardımcı olur.
Dikkat Nasıl Geliştirilir?
Dikkat dağınıklığını azaltmak, dikkatin daha uzun süreli ve keskin olmasını sağlamak için yapılabilecekler çok fazladır. Akışta olmak, anı yaşamak, zihni sakinleştirmek ve stresi azaltmak dikkati geliştirmek için tercih edilebilecek yöntemlerden bazılarıdır.
Bilinçli farkındalık meditasyonu ile dikkati andaki deneyime odaklamak kolaylaşır. Düzenli meditasyon pratikleri yapmak odaklanmayı kolaylaştırır. Zihinsel farkındalığın artmasını sağlayarak dikkatin kapasitesini de geliştirir.
Nefes egzersizleri de dikkat dağınıklığı için ne yapılması? Sorusunun yanıtları arasında önemli bir yere sahiptir. Bu egzersizler zihin sakinleştirmek ve stresi azaltmak için oldukça etkilidir. Yaşam kalitesinin nefes kalitesine bağlı olduğu, nefesin olağanüstü sağlığın formülü olduğu gerçeği üzerine kurulu nefes eğitimleri ile dikkatli olmanın ve odaklanmanın sırrını keşfetmek mümkündür.
Siz de Nevşah Enstitüsü’nde farkındalık yaratacak eğitimler alarak daha dikkatli ve odaklanmış bir yaşamın kapısını aralayabilir, dünyanın en değerli hazinesi olan zamanı yönetmenin avantajlarını kullanarak yaşamınızı yeniden şekillendirebilirsiniz.
