Liderlik 1

Tarih çoğu zaman ustaların, yani liderlerin ne yaptıklarını ve neden yaptıklarını anlamakla ilgilidir. Çünkü gerçek liderlik, gerçek ustalık oldukça ender görülür ve pek az kişiye özgüdür. Bu bağlamda liderlerin belli başlı özellikleri tarih bilimi tarafından da saptanmıştır.

Şimdi bu ortak niteliklere birlikte bakalım.

1. Liderlik davranışlarının bir kısmı genetik etkiler altındadır ve liderler erken yaşta sosyalleşmeye başlarlar.

2. Yaratma, geliştirme, performans yönetimi gibi liderlik rolünü destekleyen davranışların temel yönlerine sahiptirler.

3. Öğrenme ve uyum sağlama becerileri kuvvetlidir.

4. Çalışanlarının veya takipçilerinin hedeflerine ulaşabileceklerine, tatmin edici ve ödüllendirici başarılar elde edebileceklerine inanmalarını sağlarlar. Etraflarındaki kişileri her zaman daha fazlasını istemeye yönlendirirler.

5. Kararlı ve inançlıdırlar. İnsanların hayatlarında zorlayıcı geçiş dönemlerine aracılık edebilirler.

6. Kriz durumlarında veya insanların davranışlarında büyük değişiklikler yapmaları gerektiğinde, kökten değişime imkân veren dönüşümcü hareketler sergileyebilirler. Bu tür liderlerin, takipçileri tarafından karizmatik algılanma olasılığı daha yüksektir.

Liderlerin doğal karizması ya da takipçilerini etkileme yeteneği, takipçilerinin en yüksek değerlerini temsil ettikleri veya onlara uyum sağladıkları düşünüldüğünde ortaya çıkar.

Karizmatik liderler takipçilerinin geçmişini, umutlarını ve en yüksek değerlerini tutarlı hikâyelerine entegre eder. Takipçiler, liderlerinin kolektif çıkarları doğrultusunda hareket ettiğine inanırlar. Liderler benlik duygularının, takipçileri tarafından ortak gruplarının veya sosyal kimliklerinin simgesi olarak görüldüğü anlatılar geliştirirler.

Zaman zaman bir tuzağa da dönüşebilen karizma, aslında liderlik romantizmi tarafından baştan çıkarılmış takipçilerin yarattığı bir özelliktir; bir liderin karakter özelliği değildir. Belirli bir takipçi kitlesini desteklemeyen diğer davaların veya organizasyonların büyük liderleri, bu takipçiler tarafından karizmatik olarak algılanmaz.

Takipçiler liderlerini, bulundukları grubun hedeflerini ve amaçlarını ilerleten bir üyesi, yani içlerinden biri olarak algılamalıdır. Bir liderin karizması, takipçilerin algısı ve en yüksek değerlerinin veya önceliklerinin ne kadar desteklendiği ya da elde edildiği ile orantılıdır.

Karizmatik liderler, “ben” yerine “biz” demeyi tercih ederler. Etraflarında her zaman aile hissi taşıyan, doğal olarak oluşmuş takipçi kitleleri vardır. Kendilerini takipçileri için çekici kılmanın yanı sıra şiirsel bir dil ve harika dinleme becerilerini kullanmaya çalışırlar. 

Karizmatik liderler samimi ve uyumludur. Sağlam ama zorbalıktan uzak bir şekilde el sıkarlar. Açık ve davetkârdırlar. Gerçekten ilgilenir, dikkatle dinler ve anlamlı sorular sorarlar. Kendilerini başkalarıyla kıyaslamazlar. Sıcak ama güçlü ve kendilerinden emindirler. Sahici ve zeki, otoriter ve vizyonerdirler.

7. Hem etkileşimsel hem de dönüşümsel rolleri üstlenebilirler.

8. Sadece kişisel başarılar kazanmaz, aynı zamanda başkalarını da organize edebilirler.

9. Hedefleri ve değerleri ile her zaman hizadadırlar. Konuştukları ve yaptıkları birdir. Kendilerini farklı gösterme çabaları yoktur.

10. Kitlelerine tutarlı sinyaller gönderen kolektif davranışları vardır.

11. Çalışma gruplarını ve öz liderliği teşvik ederek başkalarının lider olmasına izin verirler.

12. Kaderlerinin sorumluluğunu üstlenirler.

13. Fark yaratırlar; özgün ve benzersizdirler.

14. Kuruluşlara, topluluklara, uluslara değer katarlar.

15. Dikkatle dinlerler ve duyduklarını teyit ederler; bu da bilgi edinmelerine ve güven inşa etmelerine yardımcı olur.

16. Alternatif görüşlere veya bakış açılarına daima açıktırlar.

17. İnsanlara cüretkâr bir şekilde hayat amaçlarını gerçekleştirme konusunda ilham verirler.

18. Gelecekteki sosyal değişiklikleri tahmin ederek bunlar için hazırlanabilir, böylece olası suçlamaları ve tepkileri önceden etkisiz hâle getirebilirler.