Tükenmişlik Nedir, Nasıl Başa Çıkılabilir?
Tükenmişlik Nedir?
Genellikle kronik iç stresin getirdiği bir duygusal durumdur. Aktif iş yaşamında çalışan profesyonellerde görülür, öğrenciler de bu sendromu yaşayabilir. Hayattaki aktivitelerimizde oldukça yoğun olduğumuz, insanlarla etkileşimde bulunduğumuz ve gösterdiğimiz eylemlere rağmen oluşan başarısızlık hissiyle alakalıdır. Olayları yorumlama tarzımıza göre oluşan stres seviyesi değişir. Ulaşılamayan hedefler, karşılaşılan güçlükler, yapılan hatalar kişideki umudu azaltabilir. Daha önceden yapmaktan oldukça memnun olunan aktivitelerin artık keyif vermemeye başlamasıyla değişim başlar. Motivasyon kaybından kaynaklanan olaylara çabuk öfkelenme, yorgunluk, unutkanlık sebebiyle gün içinde yaptığımız işleri yapamaz hale geliriz.
Tükenmişliğe Neler Sebep Olur?
Henüz ulaşılamayan yüksek standarttaki hedefler belirlemek, kendini baskı altında hissetmek uzun saatler kendini bir işe odaklamak ve diğer ihtiyaçlarınızı, isteklerinizi görmezden gelmek başlıca sebeplerdir. Para ve ruh sağlığı birbirine bağlı iki etken olduğu için kendinizi sıkışmış ve bunalmış hissetmenizde bütçe dengesinin gerçekleşmemesinin etkisi vardır. Tükenmişlik yaşayan bir grup insan hayır demekte zorlanır ve ayrıntılara çok takılan mükemmeliyetçi bir yapıyla hayatta ilerler. En iyiyi başarma hırsı gibi gerçekçi olmayan bu istekler kişiyi yoracaktır.
Tükenmişliğin Belirtileri Nelerdir?
Fiziksel ve duygusal olarak tükenmek anlamına geldiği için semptomları fizyolojik ve psikolojiktir.
- Başarısız ve tatmin olmamış hissetmek,
- Fiziksel güç ve enerjinin azalması en belirgin semptomlardır.
Tükenmişlik sendromu belirtileri kişiden kişiye değişir ve herkeste farklı gelişir. Bu hastalığın tanısının koyulabilmesi için psikologlara veya psikiyatristlere başvurulabilir. Uzmanlar MBI testini uygulayarak değerlendirir. İlerleyen aşamalarda anksiyete ve depresyona sebep olur.
Fiziksel Belirtiler
• Vücut olarak bitkin hissetme
• Huzursuz bağırsak sendromu
• Artan baş ve eklem ağrıları
• Uyku bozuklukları
• Hastalanma sıklığının artması
Davranışsal Belirtiler
• Gündelik yaşamda düşük performans
• Sosyal izolasyon veya geri çekilme
• Erteleme
• Aniden yaşanan öfke ve duygu patlamaları
• Başa çıkmak için alkol ve uyuşturucu kullanımı
Psikolojik Belirtiler
• Umutsuzluk
• İşe yaramaz hissetmek
• Aidiyet eksikliği
• İş yerindeki yetkinliğinin ve başarısının azaldığını düşünmek
• Yaşamında bir amaç bulamamak
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik dünyada İsveç ve Hollanda dışında bir sendrom olarak görülür. Tükenmişlik sendromu bir duruma özel ortaya çıkar. Örneğin: bir iş yerinde bu yaşanabilir, kişi artık o iş yerinde vakit geçirmek istemeyebilir. Sık sık hasta olarak işe gitmemek bile duyguların dışa vurumu olarak yansıyabilir. Birikmiş bir durum sonucu ortaya çıktığı için can sıkan durumdan kısa süre uzaklaşmak yeterli olmayabilir. Dünya sağlık örgütü tarafından uluslararası hastalık sınıflandırması listesine de alınmıştır. Dünyada bu durumu yaşayan çoğu kişi bir sağlık kuruluşuna başvurmaya gerek duymaz. Zorlu yaşam şartları sebebiyle belirtiler giderek artan bir grafik çizdiğinde ise hastalığın şiddetlenerek semptomları kendini açıkça belli eder. Problem göz ardı edilirse depresyonla sonuçlanabilir, bu sebeple ertelemek çözümü zorlaştırır.
Tükenmişlik Sendromunun Aşamaları Nelerdir?
Tükenmişlik sendromunu önceden tanımak ve önlemek için düzenli adımlar atmak önemlidir. Hayatınızı alt üst etmeden önce, çeşitli araştırmalarda sıkça gözlemlenen evrelerden aşağıda bahsettik.
1. Balayı Aşaması: Yeni bir işe başladığımızda veya bir görev üstlendiğimizde ilk olarak heyecan, yaratıcılık, bağlılık ve tatmin gibi duygular yaşarız. Zamanla karşılaştığımız zorluklardan dolayı stres seviyemiz artabilir.Bu ilk aşamada stresimizi kontrol edebilecek ve verimli kullanabilecek bir strateji belirlersek, henüz balayı dönemindeyken bu sorunu lehimize çevirmiş oluruz. Bu aşamada görülen yaygın semptomlar: kendini kanıtlama zorunluluğu, gereksiz iyimserlik, enerjik görünmek için sürekli çaba sarfetmek, yüksek üretkenlik vb.
2. Stres Başlangıcı Aşaması: Bazı günlerin diğerlerinden daha kötü olduğunu düşündüğümüzün farkındayız. Bu bizi karamsarlığa götürebilir ve bizi fiziksel, zihinsel veya duygusal zorlanmaya maruz bırakabilir. Bu aşamada en sık görülen belirtiler kaygı, memnuniyetsizlik, kararsızlık, uyurken diş sıkma, kalp ritim bozukluğu ve uyku kalitesinde azalma olarak çeşitlendirilebilir.
3. Kronik Stres: Bir önceki aşamaya göre bu süreçte stres durumuna geçişler daha yoğun yaşanır. Öfke artışı, sağlıklı iletişim kuramama, baskı altında veya kontrolden çıkmış hissetme, kafein tüketiminde artış, sabah yorgunluğu, erteleme ve sosyal hayattan çekilme gibi yoğun belirtiler görülür.
4. Tükenmişlik: Bu aşamada semptomlar belirginleşir ve gerçekten tükenmişlik yaşamaya başlarız. Kronik rahatsızlıklarımız artar, insanlardan uzaklaşır, amaçsız hisseder ve her şeye karamsar yaklaşırız.
Böyle yaşamak gerçekten kolay değildir. Belirli çözümlere yönelerek destek almak isteyebiliriz. Bunlardan birisi de düzenli ve rehberli bir şekilde nefes egzersizleri yapmaktır. Hemen şimdi Breath Hub uygulamasını indirerek, içinde hissettiğin duruma en uygun nefes egzersizini seçerek başlayabilirsin.
5. Alışılmış Tükenmişlik: Bu aşamada duygusal ve fiziksel sorunlara yol açabilecek tükenmişlik sendromu belirtileri yaşarız. Bu belirtiler yaşantımızda iyice ilerler ve bizim bir parçamız olmaya başlar. Depresyon kronik üzüntü, fiziksel ve zihinsel yorgunluk gibi belirtiler göstererek bizi tükenmişlik sendromuna çeker ve orada kalmamıza neden olur.
Tükenmişlik Sendromu Nasıl Geçer?
Erken dönemde tespit edildiğinde tıbbi bir tedaviye gerek kalmaz. Kişinin kendi kendine uygulayabileceği düzenlemeler olayı çözebilir.
İş hayatına yönelik kafada büyütülen sorunlar incelenip gün içindeki işleyiş planında küçük değişiklerle başlamak önemlidir. Odağınızı arttırmak için günlük tutmak, resim yapmak veya fotoğraf çekmek gibi yaratıcı aktivitelerde bulunabilirsiniz.
Uyku düzeninize dikkat etmek, molalar verip sevdiğiniz şeylere vakit ayırmak hormonlarınızın düzenlenmesi için vücut pH’ınızı optimum seviyeye getirmek büyük ölçüde hayatınızı düzenler. Vücut pH’ı beslenme, spor ve nefes teknikleriyle düzenlenebilir. Uzmanlar “kendinize vakit ayırın, kendinizi sevin” gibi önerilerde bulunmaktadır.
Cep telefonu, sosyal medya uygulamaları, bilgisayar gibi iletişim araçlarından ve haber kaynaklarıyla bir süre bağınızı koparın. Arkadaşlarınızla buluşarak onları da bu etkinliğe dahil edin ve hep birlikte anı yaşayın, yaşam kalitenizin farkına varın.
Bir insan eylemsiz bir vaziyette durmuyorsa neye vakit ayırdığının içeriği çok önemlidir. Kendine vakit ayırmak çok geniş bir kavramdır. Rahatlamak için kendinize vakit ayırın. Kendisiyle kaldığında birisiyle sohbet edermiş gibi nefes çalışmak isteyenler için Breath Hub’da yer alan seansları öneriyoruz.
